Değerli okurlar, yoğun tempo, aşırı iş yükü, stres ve çeşitli baskılar. İş hayatında çokça rastladığımız bu koşullar çalışmanızı olumsuz yönde etkilediği muhakkak. İşte bu ortamda bir anda gerginleşebilir ve sinirlerinize hakim olmayabilirsiniz. Böyle bir anda maalesef kavga olayına karışabilir ve istemediğiniz sonuçlarla karşılaşabilirsiniz. Öfke varsa akıl orayı terk ediyor ve sonuçları ağır olabiliyor. Bugün yazımızda iş yerinde kavga olayı olduğunda işçinin işten çıkarılması ve tazminat durumlarını detaylı inceleyeceğiz. Faydalı olmasını ümit ediyoruz.
İşçinin işyerinde başka işçiye sataşması kavga etmesi gibi durumlar ne yazık ki en istenmeyen olaylardır. Bu olaylarda hem kişiler bir anlık sinirle aslında kırmak istemediği bir insanı kaybedebilmekte hem de işlerinden olabilmektedir. Elbette iş yerindeki barış ortamı da zarar görmektedir. Halk deyimiyle belki de dükkanın beti bereketi de kaçmaktadır. Nitekim tatlı tatlı geçinilen, kimsenin birbirine kin gütmediği, kuyusunu kazmadığı bir ortamın bereketi ile tam tersi bir ortamınki bir olmaz.
Bazı kırmızı çizgiler vardır. O sınırlar aşılırsa yaptırımlar da o derece sertleşmektedir. İş hukukundaki kırmızı çizgilerden birisi de kavga/sataşma eylemi.
İş Kanunu Madde 25/II-d der ki ;
“……… İşçinin işverene yahut onun ailesi üyelerinden birine yahut işverenin başka işçisine sataşması veya 84 üncü maddeye aykırı hareket etmesi………..” halinde işveren işçiyi tazminatsız işten çıkarabilir.
Kanun koyucu kavga kelimesini yazmamış ancak kavgadan daha azını içeren bir eylem olan sataşmayı dahi haklı fesih sebebi saymıştır. Dolayısıyla iş akdinin feshi için daha azını yapmak bile yeterli olan bir durumda daha çoğunu yapmış olmak da tazminatsız işten çıkarılmak için yeterlidir. Kanun koyucu işyerindeki barış ortamının bozulmamasına ve sürekliliğine oldukça önem vermektedir.
Hangi Eylemler Sataşma Sayılır
Bu husus yaşanan somut olaya göre değişir ve somut olayın özelliklerine göre karar vermek gerekir. Ancak sataşma sayılan hallerin neler olabileceğine ilişkin bir Yargıtay kararı ile biraz daha netleştirelim.
Konuya ilişkin Yargıtay 9.Hukuk Dairesi 2015/32263 E. 2019/2554 K. Sayılı kararında
“…….Sataşma niteliğindeki davranışlar tehdit ve hakaret içeren sözler söyleme, etkili eylem (darp)de bulunma gibi davranışlar olarak ortaya çıkar. Sataşma niteliğinde olmadığı sürece, diğer işçilerle devamlı ve gereksiz tartışmaya girişmek, iş arkadaşları ile ciddi geçimsizlik göstermek geçerli fesih nedenidir……………..” denilmiştir. Yani Yargıtay tehdit, küfür, hakaret, fiziksel şiddet yani kavga gibi eylem ve söylemleri sataşma olarak kabul etmektedir.
Ancak şunu özellikle belirtmek gerekirse bu boyuta varmayan eylemler ( örneğin sürekli agresif davranmak, geçimsiz olmak, işle ilgili hakaret/küfür/tehdit gibi söylemler olmaksızın sadece tartışmak ve hatta sürekli tartışma tazminatsız çıkarma sebebi değildir. Bu tarz durumlarda da işçi geçerli nedenle çıkarılabilir. Yani kıdem ve ihbar tazminatı ödenmelidir. Ancak böyle bir işçi işe iade davası açarsa davayı kazanamayacaktır.
Kavga Eden İşçi Mutlaka İşten Çıkarılır Mı?
Hukuki ve adaletli bir yaklaşım her zaman her olayın oluş şekline ve somut duruma bakarak karar vermekten geçer. Kavga etmiş hadi tazminatsız çıkarıldın şeklinde tek düze ve şekilci yaklaşımlar doğru değildir. Dolayısıyla somut olay iyice irdelenmeli ve ona göre karar verilmelidir. Bu noktada da incelenmesi gereken 3 temel husus vardır. İşçinin kimle kavga ettiği, nerede kavga ettiği ve bu kavganın işyerine ne şekilde yansımasının olduğudur.
1.İşçi Kimle Kavga Ederse İşten Çıkarılır
İşçinin kimle kavga ettiği hususu elbette çok önemli. Yukarıdaki kanun maddesinde görüldüğü üzere işçinin işverenine, onun aile üyelerinden birine veya işverenin bir başka işçisine sataşması/ kavga etmesi işten tazminatsız çıkarılma sebebidir. Aşağıda inceleyeceğimiz diğer şartların da oluşması durumunda bu kişilerle kavga eden işçi işten tazminatsız olarak çıkarılabilir. Peki kanunda sayılan bu kişiler dışında başka birisiyle kavga eden işçi işten tazminatsız çıkarılamaz mı ? Örneğin işyerine gelen bir müşteriyle kavga etmiş işçi kanunda sayılan kişilerle kavga etmediği için işten çıkışı verilemez diyebilir miyiz ? Yine somut olayın özelliklerine göre değerlendirmek gerektiğini belirtmek suretiyle müşteri ile yaşanan bir sataşma/kavga olayını inceleyelim ve konuyu biraz netleştirelim;
İşçinin Müşteri ile Sataşması Kavga Etmesi
Ne yazık ki bazı zamanlar insanlar alışveriş, yemek, konaklama, turizm vb. amaçlarla geldiği yerlerde tatsız olaylar yaşayabiliyor. Bazı zamanlar müşterilerin bazı zamanlar işçilerin tutum ve davranışları sebebiyle bu ikisi arasında kavga çıkmasına ya da sözlü tartışma sataşmalar olmasına neden olabiliyor. Yukarıda izah ettiğimiz kanun maddesinde sayılan kişiler arasında müşteriler veya başka 3.şahıslar yer almıyor. Böyle bir olay yaşandığında ne olacak. İşçi yine tazminatsız çıkarılabilir mi?
Yargıtay der ki müşteri ile kavga etme, basit bir şekilde geçiştirmek olayı büyütmemek gerek. Olur da olayı büyütürsen ve sataşma kavga olursa bu durum işyerinde olumsuzluklara neden olacağı aşikardır. Bu durum da işveren için ancak geçerli fesih sebebi olabilir. Yani haklı fesih nedeni ağırlığında değildir. Yani kıdem ve ihbar tazminatına işçi hak kazanır ancak işe iade davası açamaz.
Ancak önemle belirtmek gerekir ki bu durum her somut olay için geçerli değildir. Elbette olayın oluş şekline ve sonuçlarına göre farklılık az eden durumlar olacaktır.
2.İşçi Nerede Kavga Ederse İşten Çıkarılır
Kavganın nerede olduğu önemlidir. Kavga işyerinde olmuş ise ya da işyeri dışında olsa da işverenin yönetim ve kontrolü içerisinde olan yerlerde olmuş ise bu durum yine işyeri barış ortamını bozacaktır. Örneğin fabrika dışında ama servis bekleme alanında kavga etmek diğer tüm işçileri olumsuz yönde etkileyecektir.
Nitekim işverenin kontrol ve denetim alanında olan bir yer olup diğer işçiler de bu ortamda iş olgusu altında bulunmaktadır. Yine örneğin işverenin işçilere eğitim verilmek üzere gönderdiği bir otelin konferans salonunda kavga etmek de işten çıkarılma sebebi olacaktır. Bakıldığında işyeri ile yakından uzaktan alakası olmayan bir mekanda kavga olmuştur. Ancak bu kavga iş organizasyonu içerisinde işveren tarafından verilen bir eğitim içerisinde ve diğer işçilerin olumsuz etkileneceği şekilde yaşanmıştır. Yine işveren tarafından şehir dışına gönderilen işçiler arasında yolda araçta yaşanan kavgada da aynı durum vardır. Örnekler artırılabilir.
Kısacası iş organizasyonu ve işverenin denetim ve kontrol yetkisi altında bulunan yerlerde kavga etmek ya da sataşmak işten çıkarılma sebebidir. Ama bu yapı dışında örneğin iki işçi iş saatleri dışında, kendi mahallelerinde ya da herhangi bir sokakta karşılaştı ve kavga etti. Bu şekildeki bir kavga sebebiyle işçiler işten çıkarılamayacaktır. Nitekim iş yerinin sınırları ile ya da işverenin organizasyonu ile tamamen ilgisiz ve diğer işçileri de etkilemeyen tamamen ilgisiz bir yerde kavga yaşanmıştır.
3. Kavganın İşyerine Etkisi
Yukarıdaki şartların taşınmasının yanı sıra yaşanılan olayın işyerine olumsuz yönde etki etmiş olması gerekmektedir. İşyerinde yaşanan fiziksel şiddetin işyerine olumsuz etkilere sebep olacağı aşikardır. Ancak işyeri dışında yaşanan kavgalar hususu dikkatle irdelenmeli ve işyerine olumsuz etkisinin olup olmadığı araştırılmalıdır. İşyeri dışında yaşanan bir kavganın işyerine hiçbir olumsuz yansıması olmadı ise o halde işçiler işten çıkarılamayacaktır.
İşyerinde Kavga Eden Birbiri İle Sataşan İşçilere İşveren Eşit Davranmalıdır
İşverenin işçilere karşı belki de en önemli yükümlülüğü eşit davranmaktadır. Eşit davranma zorunluluğu fesih işlemlerini de kapsamaktadır. Yani aynı eylem için aynı muamele gösterilmelidir. Örneğin kavga eden bir işçiye uyarı verilip bir başka işçi işten çıkarılırsa işveren eşit davranmamış olur. Veya doğrudan kavganın tarafları olan işçilerden birisinin işten çıkarılıp diğerinin çalıştırılmaya devam etmesi yine eşitlik ilkesine aykırı olacaktır. Ya da kavganın tarafları olan işçilerden ikisini birden işten çıkarıp birine tazminat ödeyip diğerine ödememek de eşitsizlik olacaktır.Dolayısıyla eşit işlem yapılmamışsa fesih haksız hale gelmekte ve bu sebeple işçi işe iade davası da açabilmekte yahut kıdem ve ihbar tazminatını talep edebilmektedir.
Kavgaya Maruz Kalan İşçi İşten Çıkarılabilir Mi?
Bazen siz kimseye karışmazsınız, işinize bakarsınız, ekmeğinize bakarsınız ama bela gelir sizi bulur. Durduk oturduk yerde saldırıya uğradınız, veya kişiye iş ile ilgili yapması gereken bir şey anlatırken karşı taraf fevri tepki verdi ve size saldırdı. Ne olacak. Şimdi tazminatsız işten mi çıkarılacaksınız ? Yahu ne suçum var, adam geldi saldırdı, ben kavga falan etmedim diyeceksiniz haklı olarak.
Yukarıda da dile getirdiğimiz üzere her somut olaya tüm yönleriyle ayrı ayrı bakmak gerekir. Tekdüze bir yaklaşım sergilemek adaletli ve hakkaniyetli olmayacaktır. Bu tarz durumlarda kavgaya maruz kalan işçinin işten çıkarılmaması eşitlik ilkesine aykırılık oluşturmamaktadır.
Sonuç olarak kavgaya maruz kalan işçinin davranışlarına göre geçerli nedenle iş akdi feshedilebilir ya da hiçbir şekilde kusuru yoksa bu işçi işten çıkarılamaz. Bu şekilde davranılması da eşitlik ilkesine aykırılık teşkil etmemektedir. İşyerinde işçinin diğer işçilerle sataşması/kavga etmesi konusu hakkında detaylı bir bilgilendirme yaparak konuyu aydınlatmaya çalıştık. Faydalı olması dileğiyle. Saygılarımla…
Gaziantep Barosu Avukatı
Avukat Abdulkadir AKILLAR
