Değerli okurlar, cümleye borç yiğidin kamçısıdır atasözü ile başlamak isterdim ama günümüz koşullarında maalesef borç yiğidin kanseri haline dönüştüğünü söylemem gerek.
Borç; geri verilmek üzere alınan veya ödenmesi gerekli para veya başka bir şey demek. Toplum olarak bu kelimeye çok alışkınız. Yalnızca bu anlamı ile değil mecaz anlamda da kendisine bir hayli yer edinmiş bir kelime. Vatan borcu, namus borcu, boynumun borcu, can borcu gibi. Örnekler artırılabilir. Hep bir borcumuz vardır.
Borçlanma şekilleri de zamanın koşullarına göre değişmekte elbette. Önceleri evlenirken, ev ve araba alırken gibi önemli olaylarda akrabalar yakın dostlar birbirlerine destek olması ve adına borç denmesi şekliyle yaygındı. Ancak bir aşamadan sonra maalesef bu hassasiyet kırıldı. İnsanlar tüketim çılgınlığı hastalığına yakalandı. Altındaki arabayı beğenmeyen lüks araba olsun istedi, evinde 2 göz bir odaya sığarım diyenler gözünü 4+1 ‘lere 5+1 ‘lere dikti. Onda var bende neden olmasın düşüncesi hâkim oldu.
Bana kırılmayın kıymetli okurlar böyle değil deseniz bile rakamlar böyle olduğunu kanıtlıyor. 2020 yılı istatistikleri incelendiğinde aktif icra dosya sayısının 22 milyon 784 bin olduğu görülmekte. 2020 yılının bilinen nüfusu ise 83 milyonu biraz aşmakta. Bu demek oluyor ki ülkemizde ortalama 4 kişiden biri icra borçlusu. Bu nüfusun 60 milyonu çalışabilir gelir elde edebilir şeklinde nitelendirilirse şu halde 3 kişiden birisi icralık demek oluyor.
Bize neler oluyor? En küçük bir sıkıntıda kredi çekeyim, kredi çek ne olacak, borçla hallederiz gibi cümleleri neden çok rahat kuruyoruz. Sabretmek neden zor geliyor. Sıkıntıyı sonra daha büyük bir sıkıntı verecek bir şeyle çözmeye çalışmak akıl karı mı ? Elbette borç almayın demiyoruz, ancak hesabı yapmasını bilmek lazım. Hele ki lükse kaçan bir şey için borca girmek yerine birikim yaparak sonraya ertelemek en sağlıklısı.
Çok çarpıcı ve gelinen noktayı göstermek adına bizzat ve son zamanlarda sıklıkla yaşadığım bir şey var ; neredeyse haftada en az 4 ya da 5 telefon alıyorum ve gelen sorular hep aynı
İntihar etsem banka borcum eşime çocuklarıma kalır mı? Yoksa kredinin sigortası karşılar mı?
Daha da üzücü olanı söyleyeyim, bana haftada en az 1 telefon gelmeye başladı ; eşim intihar etti, kardeşim intihar etti, çocuğum intihar etti acaba banka borcu şimdi ne olacak biz ne yapalım ?
Gerçekten bizler bu sorularla muhatap olunca çok etkileniyoruz, üzülüyoruz. BU noktaya gelmiş olan insanlara ne diyeceğimizi bilemez hale geldik. Hiçbir borç canınızdan kıymetli değil, zamanla çözülmeyecek iş yok, yeter ki sağlık olsun, sabırla sebat edip azimle çalışmak, düştüğün yerden tekrar kalkmasını bilmek lazım. Bunun yerine kaçarak kalanlara borcunuza da ek acı,ızdırap ve keder bırakmak büyük bir vebal. Bu mevzu derin, ama artık hukuki kısma geçelim.
İcra Borcu olan kişi bu sebeple hapis cezası alabilir mi ?
Bunun cevabı net; kişi kural olarak icra borcu nedeniyle hapis cezası ile cezalandırılamaz. Ama istisna durumlar var elbette.
• İcra dairesinde borçlunun memur huzurunda borcu ödeyeceğine belirttiği şekillerde ödeyeceğine dair taahhüt vermesi
• Nafaka yükümlülüğünün ihlali
• Alacaklısını zarara sokma kastıyla mevcudunu eksiltme halleri
En yaygın olan ve ucunda hapis yolu gözüken durumlar bunlar. Başkaca durumlar da var elbette ama en yaygın olan taahhüdü ihlalden bahsetmekte fayda var.
Taahhüdü İhlal Suçunun Cezası Ne Kadardır?
Mevcut kanunlarımıza göre borcun ödenmemesi nedeniyle hapis cezası uygulanmamaktadır ancak borcun belirli bir tarihte veya belirli vadeler dâhilinde ödeneceğine dair yazılı taahhüt verilmesi ve bu taahhüdün ihlal edilmesi halinde hapis cezası uygulanması mümkün hale gelmektedir. Taahhüdü ihlal cezası kanunda 3 aya kadar tazyik hapsi olarak düzenlenmiştir. Bu işin yanisi şudur; icra borçlusu olabilirsin, ama bunun üzerine bir de gelip icra dairesinde memurun önünde bu borcu şöyle şöyle ödeyeceğim diyerek alacaklıyı da devleti de bekletiyorsan ve buna da uymuyorsan kusura bakma ama bunun bir yaptırımı olmalı!
Bankada Borcu Yapılandırdım, Ödemezsem Hapis Cezası Alır Mıyım ?
Hayır, yapılandırma işlemi tamamen sözleşmesel bir işlemdir. Yukarıda da değindiğimiz üzere kişi icraya yansımış borcunu icra memuru huzurunda belirli bir şekle ve taksite bağlayarak ödeyeceğini taahhüt etmediği sürece hapis cezası ile karşılaşması söz konusu değildir. Yani bankaya gidip orada imzaladığınız yapılandırma işlemi sonrası taksitini ödeyemeyen sadece bu işlem nedeniyle hapis cezası almaz.
Taahhüdün Şartları Nelerdir ?
Taahhüt icra borcu taksitlendirme şeklinde verilebileceği gibi borcun belirli bir tarihte tek seferde ödeneceği şeklinde de verilebilir. Taksitlendirme şeklindeki taahhüt İcra ve İflas Kanunu 111. maddesinde sayılan şartlar dahilinde tek taraflı olarak borçlunun icra dairesine başvurusu ile alacaklının yokluğunda yapılabileceği gibi 111. maddedeki şartlar bulunmaksızın alacaklı ve borçlunun muvafakati ile istedikleri koşullarda da gerçekleştirilebilir.
Yalnız taahhüdün ihlalinde ceza uygulanabilmesi için taahhüdün mutlaka yazılı olarak verilmiş olması, ödenecek borç miktarının asıl alacak, takip tarihinden taahhüt tarihine, taahhüt tarihinden ödeme tarihine kadar işleyecek faiz miktarları, vekalet ücreti, icra harç ve masrafları şeklinde kalem kalem ve açık bir şekilde belirlenmiş olması, ödeme tarihinin ve taksitlendirme varsa taksit tarihlerinin yazılmış olması şarttır. Tarafların anlaşması ile gerçekleştirilecek taahhüt takibin her aşamasında verilebilir, örneğin haciz esnasında icra takip memurunun huzurunda haciz tutanağına geçirilen taahhüt geçerli kabul edilmektedir.
Taahhüdü İhlal Suçunun Şartları Şunlardır
-Taahhüt yukarıdaki şekli şartları taşımalıdır.
-Ödeme taahhüdü para borçları için verilmiş olmalıdır.
-Belirlenen tarihte borç ödenmemiş olmalıdır.
-Borçlunun makul yani kendi kusurundan kaynaklanmayan bir mazereti bulunmamalıdır.
-Alacaklı icra ceza mahkemesine şikayette bulunmalıdır.
-Şikayet için 3 ay ve 1 yıllık hak düşürücü süreler dolmamış olmalıdır.
Taahhüdü ihlal davası nasıl düşer ?
-Verilen hapsin türü tazyik hapsi olduğundan borcun tamamının veya o tarihe kadar ödenmesi gereken miktarın ödenmesi ile ceza düşer. Ayrıca şikâyete bağlı bir suç olduğundan alacaklının şikâyetinden vazgeçmesi halinde de taahhüdü ihlal cezası düşmektedir.
-Birden fazla taahhüdü ihlal suçu işlenmesi cezanın süresi bakımından özellik arz etmektedir. Aynı borç bakımından uygulanan birden fazla taahhüdü ihlal cezası toplamı 3 ayı geçemez. Örneğin borcun ilk taksidini ödemeyen ve taahhüdü ihlal cezası ile cezalandırılan borçlunun hapiste kaldığı 1. ayın sonunda suça konu taksidi ödedikten sonra tahliye edilmesi halinde takip eden taksitlere ilişkin taahhüdünü ihlali halinde en fazla 2 aya kadar taahhüdü ihlal cezasına hükmedilebilecektir.
-Taahhüdü ihlal cezasına karşı itiraz süresi kararın borçlunun yüzüne karşı açıklanması halinde tefhimden, yokluğunda karar verilmesi halinde ise tebliğden itibaren 7 gündür. İtiraz dilekçesi kararı veren icra ceza mahkemesine verilir ve inceleme bir sonraki numaralı icra ceza mahkemesi tarafından gerçekleştirilir.
-Borç miktarının en yüksek brüt asgari ücretin altında olması halinde taahhüdü ihlal cezası verilemez.
Değerli okurlarım, ayağınıza taş değmesin, Allah kötü gün göstermesin ama kötü gün de çoğu zaman kendi yaptıklarımız sebebiyle gelir kapıya dayanır, ayağımız yorganımıza sığar, sabırla çalışan ve kanaat eden kazanır. Kimse zengin olmak ve lüks içinde yaşamak zorunda değil. Kimseye muhtaç olmayalım, sağlığımız yerinde olsun yeter .Buna gerçekten ihtiyacım var mı sorusunu sıklıkla soralım, cimri olmayalım ama tasarruflu ve kanaatkar olalım.Saygılarımla…
Gaziantep Barosu Avukatı
Av. Aziz Cihan KAÇIRAN
