Değerli okurlar, mümkün mertebe güncel konularla ve döneme uygun sorunlar hakkında bilgilendirmeler yaparak sizlere faydalı olmaya çalışıyoruz. Tam da okul kayıtlarının yapılıp eğitim sezonunun açıldığı dönemde en çok yaşanan sorunlardan birisi de özel okul kayıtları yapıldıktan sonra cayma halleri.
Öncelikle yeni eğitim ve öğretim sezonu başlamış olmasının heyecanı içindeyiz. Şimdi okullu olduk, sınıfları doldurduk, yaşasın okulumuz, sevinçliyiz hepimiz! Yaz boyu bunalan ve bunaltan çocuklardan kurtulduk diye sevinip de bu tekerlemeyi söylemiyoruz aman yanlış anlaşılmasın.
Mini mini birler çalışkan ikiler sınıfları dolduruverirken elbette bu aşamaya gelene kadar velileri işin resmi ve ekonomik boyutuyla ilgilenmektedir. Okula kayıttan tutun kırtasiye-kıyafet alışverişine kadar veliler için tatlı bir telaşla geçer bu dönem. İmkânlar doğrultusunda her şey elbette. Kimisi için en iyi özel okullar kimisi için de mahallesindeki okul. İmkânı olanı bu konuda yargılayanları da yadırgarım. Nitekim elbette her veli çocuğu için en iyisini ister. Hele ki eğitim konusunda.
Peki özel okula kayıt yaptırıp sonradan herhangi bir sebeple vazgeçenler ne olacak? Ödedikleri tutarlar iade olur mu?
Bu soruyu üç ihtimale göre ayırarak cevaplayalım;
1.Özel Okula Kayıt Yaptırıp Öğretim Yılı Başlamadan Öğrenci Okuldan Ayrılırsa
Bazen veliler iyi olacağını düşünerek bir okula kayıt yaptırsa da sonradan gelişen çeşitli nedenler nedeniyle daha eğitim öğretim sezonu başlamadan vazgeçmektedir. Bu nedenler arasında ekonomik anlamda yaşanan bazı aksilikleri, başka okula kayıt yaptırmanın daha iyi olacağının düşünülmesi durumunu, öğretmen tercihlerini veya çocuğun isteklerini sayabiliriz. Bazen de hiç sebep olmaksızın caymalar olabilmektedir. Bu durumda para iadesi isteyen veliler “………..hiç hizmet almadım neyin ücretini istiyorsun…………” derken özel okul da “………….size göre planlama yaptık ve şimdi cayıyorsunuz bize zarar veriyorsunuz ücret iade etmem ya da şu kadar keserim……………” şeklinde tartışmalara da girmektedir. Baktığınız zaman iki taraf da haklı gözükmektedir. Ancak bu tür uyuşmazlıklar da çözülmek zorundadır. Bu konuda gerek yasal düzenlemeler ve gerekse de yargı kararları bize ışık tutar.
Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği’nin “Ücretlerin İadesi” başlıklı 56. maddesi aynen şu şekildedir
“………….Öğrenim ücretini yıllık olarak belirleyen okul öncesi eğitim kurumu, ilkokul, ortaokul, özel eğitim okulu, ortaöğretim okullarında öğretim yılı başlamadan ayrılanlara yıllık ücretin yüzde onu dışındaki kısmı iade edilir……..”
Kanun başka şey demekte ise de yönetmelik böyledir. Kanun mu yönetmelik mi tartışmasına girmeyelim. Burada daha özel nitelikte düzenleme olan yönetmelik hükmü uygulanmakta ve yargıda da uyuşmazlıklar yönetmelik esas alınarak çözüme kavuşturulmaktadır.
Kısaca özel okula kayıt yaptırıp eğitim öğretim sezonu başlamadan önce bundan cayan öğrenciden toplam ücret tutarının %10’u kesilir ve %90 ı iade edilir.
2. Özel Okula Kayıt Yaptırıp Öğretim Yılı Başladıktan Sonra Kayıt İptal Ettirilirse
Peki kaydı yaptırdık, eğitim öğretim sezonu başladıktan sonra belli bir süre geçti ve kaydı iptal ettirdik. Bu durumda da ne olacak ? Yine yukarıda değindiğimiz yönetmeliğin aynı maddesinde bu hüküm de özel olarak düzenlenmiştir. Buna göre
“………..Öğretim yılı başladıktan sonra ayrılanlara yıllık ücretin yüzde onu ile öğrenim gördüğü günlere göre hesaplanan miktarın dışındaki kısmı iade edilir…………”
İlgili hüküm net bir şekilde durumu ifade etmiştir. Ama örnekleyerek anlatmak daha faydalı olduğu için küçük bir örnek verelim ;
Diyelim ki okul sezonu açıldıktan sonra 2 ay geçti ve bir sebeple çocuğunuzu okuldan almak istediniz. Diyelim ki okulun yıllık ücreti de 90.000,00 TL olsun. Yıllık eğitim sezonu da aşağı yukarı 9 ay diyelim. Yani aylık eğitim bedeli 10.000,00 TL olur. Örneğimize göre okula başladıktan sonra 2 ay eğitim gördüğünüz için buradan 20.000,00 TL ve yıllık eğitim bedelinin de yüzde onu olarak yani 9.000,00 TL sizden kesilir. Yani toplamda 29.000,00 TL sizden kesilir ve 61.000,00 TL niz iade edilir. Belirttiğimiz rakamlar tamamen örnekleme amacıyla farazi varsayımlardır. Bunu da tekrar söylemekte fayda var.
Konuya ilişkin bir de Yargıtay 13. Hukuk Dairesi'nin 2017/8224 Esas 2018/9262 Karar ve 10.10.2018 tarihli kararını verelim. Buna göre
“………Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Kurumları Yönetmeliği’nin 56. maddesinde; ‘‘Öğrenim ücretini yıllık olarak belirleyen okul öncesi eğitim kurumu, ilkokul, ortaokul, özel eğitim okulu, ortaöğretim okullarında öğretim yılı başlamadan ayrılanlara yıllık ücretin yüzde onu dışındaki kısmı iade edilir. Öğretim yılı başladıktan sonra ayrılanlara yıllık ücretin yüzde onu ile öğrenim gördüğü günlere göre hesaplanan miktarın dışındaki kısmı iade edilir.’’hükmü bulunmaktadır. O halde, mahkemece… Bakanlığı Özel Eğitim Kurumları Yönetmeliği’nin 56. maddesi hükmü gereği davacının … olduğu ücretin %10’u kesilerek ücretin iadesine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisi hatalı olup, bozmayı gerektirir…………”denilmektedir ve durum netleştirilmiştir.
3.Özel Okula Kayıt Yaptırıp Okuldan Ayıplı Hizmet Alan Öğrencinin Haklı Fesih İmkanı
Haklı fesih varsa kanaatimizce ücretin tamamının iadesi gerekir. Haklı fesih halleri; örneğin sezon başlamasına rağmen halen okulun faaliyete başlamamış olması, çocuğun sınıfının öğretmeni olmadığı için iki sınıfa tek öğretmen verilmiş olması, okuldan kaynaklanan herhangi bir nedenle okulun faaliyetlerinin durdurulması ya da okulun kapatılması ve diğer sebepler. Bu gibi durumlarda somut olayın oluş şekline ve zamanlamasına göre ücretin tamamı iade edilmesi gerekir diyebiliriz. Ancak önemle belirtelim haklı fesih sebebinin doğduğu tarihe göre, haklı fesih sebebinin oluş şekline ve öğrenciye olan etkisine göre kısacası somut olayın özelliğine göre bu konuda yorum yapabilmekteyiz. Şu şu hallerde haklı fesih sebebi vardır ve paranın tamamı iade edilebilir şeklinde baştan maddeler sıralamak imkansızdır.
Dileğimiz çocuklarımız en iyi eğitim seçenekleri ile en verimli öğrencilik yılları geçirsin ve canım ülkeme, güzel milletimize faydalı olacak kişiler olsunlar. Faydalı olması dileğiyle. Saygılarımla…
Gaziantep Barosu Avukatı
Av. Aziz Cihan KAÇIRAN
