AŞI OLMAYAN İŞÇİ İŞTEN ÇIKARILABİLİR Mİ?

Değerli okurlarımız, merak edilen ve hukuk camiasında da tartışma konusu olan konulardan bir diğeri ile yine karşınızdayız. Aşı olmayan işçi işten çıkarılırsa işverene karşı tazminat haklarını talep edebilir mi ya da işe iade davası açabilir mi gibi sorular bu dönemde artış göstermektedir. Söz konusu sorunun cevabı biraz etraflı bir şekilde inceleme gerektirdiğinden yazımızı iki parça halinde yayınlayacağız. Bugün ilk bölüm, çarşamba ikinci bölüm. Tabi çarşambaya çıkan canlar övünsün.

Koronavirüs salgını sebebiyle yaşanan olaylar gerek ülkemizde gerekse de dünyada birçok sektöre ekonomik olarak olumsuz etkiler bıraktı. Özellikle son dönemde aşı imkânları ve aşı çeşitliliklerinin artması ve devletin bu hususta tüm imkânlarını seferber ederek aşıyı yaygınlaştırması, bu konuda organize sanayi bölgelerine mobil aşı ekipleri göndererek aşısız kimse kalmaması gayretleri oldukça artmıştır.

Peki, tüm çalışmalar ve teşvikler sonrasında aşı olmayan işçi hiçbir zaman diliminde aşı olmak istemezse ne olacak? İş yerinde yalnızca patron ve işçisi dahi çalışsa ya da binlerce insan da çalışsa, gerek işçinin gerek işverenin iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uyma yükümlülüğü mevcuttur. Aşı olmak da bu kuralların gereği olarak görülebilir mi? Ya da diğer bir ifade ile aşı olmayan/olmak istemeyen ve bu hususta ısrarcı eylemler sergileyen işçi iş sağlığı ve güvenliği kurallarını ihlal etmiş olur mu? Bu sorulara cevap vermek için öncesinde “aşı yasal olarak zorunlu hale getirebilir mi?” sorusunun cevabına bakmak gerekir. Akabinde aşı olmayan işçi –nin/lerin bu eylemi hakkında çeşitli seçenekler hakkında yazımızı ilerleteceğiz.

1.Aşı Yasal Olarak Zorunlu Hale Getirilebilir Mi?

Bu husus her ne kadar başlı başına uzun bir hukuki tartışma konusu olsa da aşı olmayan işçi nin işten çıkarılıp çıkarılamayacağı hakkındaki konudan fazla uzaklaşmamak adına kısaca değineceğiz. Öncelikle bu konuya aşı zorunluluğu olursa bunun anayasaya aykırı olup olmayacağı hususuna bakmak gerekir. Daha önce çocuklar için mahkeme tedbiri yoluyla çocuğa aşı vurdurulması uygulanması işleminin anayasaya aykırılığı hakkında anayasa mahkemesine yapılan başvuru sonrasında verilen ihlal kararına bakmak gerekir.

Başvuru No: 2013/1789, 11/11/2015 tarihli Anayasa Mahkemesi ne yapılan ilgili başvuruda verilen karar özetle zorunlu aşı uygulamasının kanuni dayanağının bulunması gerektiği vurgulanmaktadır. Yani idari tedbirler ile ya da mahkeme tedbirleri ile böyle bir uygulamanın mümkün olmadığını ve bu hususta yasama organının yasal düzenleme/kanun yapması gerektiği belirtilmektedir.

Dolayısıyla Sağlık Bakanlığı tarafından zorunlu olarak yapılması düşünülen aşıların (Sağlık Bakanlığı Aşı Danışma Kurulu tarafından belirlenen Genişletilmiş Bağışıklama Programı kapsamında iki yaşına kadar olan çocuklara uygulanan aşılar gibi ya da günümüz salgın hastalığı olan koronavirüs salgınına yönelik verilen aşılar gibi…) kanunda açıkça ve ayrıntılı olarak düzenlenmesi gerekir. Tabi sadece zorunlu aşı uygulamasının değil, zorunlu aşının kabul edilmemesi halinde kişilere karşı uygulanacak olan adli/idari yaptırımların/cezaların ve hatta aşı zorunluluğun istisnalarının da kanunda açık bir şekilde düzenlenmiş olması gerekecektir.

Anayasa mahkemesi tarafından verilen karara benzer şekilde AİHM kararları olduğu da görülmektedir. Nihayetinde sonuç olarak yasal düzenleme( kanun) yapılarak aşı zorunluluğu getirilebilir. Burada yasal zorunluluğun ölçülü olması ve toplum sağlığı gibi üstün yarar gözetmesi gerekecektir. Böyle bir zorunluluk gelirse de aşı olmayan işçi memur farkı olmaksızın herkesin muhatap olacağı kuralları belirleyecektir.

Koronavirüs salgını gibi tüm toplumu olumsuz etkileyen ve ölüm riski olan bir salgında bu hastalığa karşı mücadelede zorunlu aşı uygulamasının toplum sağlığı için ölçülü bir tedbir olacağı ve bu hususta çıkarılacak bir kanunun anayasaya aykırı olmayacağı kanaatindeyiz.

Ülkemizde Koronavirüs Aşısı Zorunlu Mu?

2021 yılı ilk yarısı için henüz ülkemizde aşı zorunluluğu yoktur. Kişilerin tercihine bırakılmıştır. Aşı olmayan hakkında adli/idari bir yaptırım da uygulanmamaktadır. Ancak ilerleyen zamanlarda bu zorunluluk getirilir mi getirilmez mi? zamanla bunu göreceğiz.  Zorunluluk gelecekse dahi bunun ancak kanunla yapılması gerektiği ortadadır. Yazımızın ilk bölümünü tamamladık, Çarşamba günü ise aşı olmayan işçinin İş sağlığı Güvenliği kurallarını ihlal etmiş sayılıp sayılmayacağı, aşı olmayan işçinin bu sebeple işten çıkarılması halinde hukuki durumunun ne olacağı hakkında ikinci bölümü yayınlayarak bu konu hakkında merak edilen hususları da aydınlatmış olacağız. Sağlıcakla kalın cümle alem….Saygılarımızla

Gaziantep Barosu Avukatı
Avukat Abdulkadir AKILLAR