BİR İSTİFA FURYASIDIR GİDİYOR!

Değerli okurlarımız bu yazımızda pandemi döneminin kanayan yarası haline gelen işten çıkarma yasağı temelli işçi işveren uyuşmazlıklarında işçilere İSTİFA ver(diril)mesi sorununa değineceğiz.

İşten çıkış yasağı pandemi döneminde sosyal devlet ilkesinin bir gereği olarak işçileri korumaya yönelik getirilen bir çözüm. Tabi bu çözüm sağlanırken diğer yandan işverenin de ekonomik mahvına neden olmayacak düzenlemeler de gerekiyordu. Bir yandan pandemi nedeniyle sektörel durgunluk yaşayan, çalışma saatleri ve şekli sınırlandırılan veya tamamen kapatılan işyerleri diğer yandan işçisine maaş ödemek, SGK primini yatırmak zorunda olursa yasaklar bittiğinde o iş yeri hiç açılamayacak hale gelecekti. Devlet buna mahal vermemek adına malumunuz olduğu üzere işten çıkarma yasağı yanında işçinin rızasını almaya gerek kalmaksızın işverene işçisini ücretsiz izne çıkarma veya kısa çalışma modeline geçirebilme hakkı tanıdı. Tabi burada beklenen sektör olarak pandemiden olumsuz etkilenen işyerlerinde bu olayların olmasıydı. Ancak maalesef neredeyse tüm işverenler ücretsiz izin ve kısa çalışma modellerini kullandıklarını gördük. Bakıldığında pandemi döneminden hiç etkilenmeyen aksine işleri artan neredeyse yılın tamamında hiç durmadan çalışan şirketlerde bile bazı işçilerin keyfi ücretsiz izne gönderildiği görüldü. Hatta bazı yerler var ki çalışma olmasına rağmen işçi maliyetini devlete yıkmak adına ücretsiz bildirdikleri tespit edildi.

Son dönemde kanuna karşı hile olarak yani yasağın etrafını dolanarak işçisini çıkarmak isteyen işverenlerin ya gerçeğe aykırı kod bildirimi ile işçisini suçladığını ya da işçiye zorla istifa yazdırdığına çok şahit olduk.

Neredeyse işten çıkış bildirimlerinin büyük çoğunluğu istifa ! Peki bu normal mi ? Olağan mı ?

Yeşilçam filmi sahnesi çeker gibi her işçi hayır sen beni çıkaramazsın, ben istifa ediyorum, sana da iki çift lafım var deyip kapıyı vurup çekip gidiyor mu?

İşsizlik ortamının zirve yaptığı, olağanüstü koşulların yaşandığı ve bir yandan insanların hastalığa da bulaşmayalım diye çabaladığı şu devirde, evde ailesini geçindirmek zorunda olan, aylık ödeyeceği kirası, faturası ve sair masrafları ensesinden düşmeyen bir adam bu resti hemen çekebilir mi?

Elbette değerli okurlar bu resti bu durumda olan kimse çekemez. İşçi duyduğunu duymaz, gördüğünü görmez, anladığını anlamaz olur. Olur da bir yandan da hep içine atar, ya sabır der sabreder.

Derler ya ekmek parası hatırına! O hatır uğruna çekmediği dert kalmaz yine de işini yapar, emeğini verir.

Ama gel gör ki bu emekçinin işten çıkarılması kararlaştırıldıysa, işveren gözünü kararttıysa ve bir de karşısında kanuni yasak varsa akla gelen ilk çözüm ne olacak! Tabiki de işçi istifa etsin. İşçi çağrılır, şunu imzala yoksa! diye başlayan cümleler kurulur. Kimine hakkını ödeyeceğiz rahat ol, kimine imzalamazsan seni şöyle suçlarız böyle suçlarız bir daha iş bulamazsın, kimine mahkeme yoluna gidersen 5 sene sürer gibi cümleler kurulur. Zaten zor durumda olan işçi ne yapsın ya güvenir imzalar ya korkar imzalar. Sonra hakkım ödenecekti ne oldu dediğinde aldığı cevap “ sen kendin istifa ettin, git başını hangi taş büyükse ona vur, ne tazminatı..”

Değerli okurlar tabi ki her işveren böyle yapmıyor, tabi ki hakkını ödeyen hakka riayet eden yerler de var. Ama bu anlattıklarımız da son 1 yılı aşkın süredir o kadar çok yaşandı ki. Bu olayları birileri gündeme getirmeli, birileri kanunun verdiği yetkiyi kötüye kullananları tartışmalı.

Bize göre genel hukuk işleyişinde oluşan kurallar da gözetilerek bu şekilde alınan istifanın hiçbir geçerliliği yok. Çünkü işçinin iradesi sakatlanarak istifası alınıyor, ya da zor durumundan yararlanarak istifası alınıyor ya da iş yerinin hiçbir şekilde böyle bir ihtiyacı yokken aylarca işçisini ücretsiz izne göndererek aylık binbeşyüz lirayı bulmayan nakdi ücret desteğiyle yaşamaya zorlanıp yıldırılarak bu istifalar alınıyor. Bu ortamda o belgeyi imzalayan işçinin gönül rızasından, kendi seçiminden ya da iradesinden bahsedilebilir mi? Elbette hayır.

Dileğimiz o ki bir an önce ekonomi yeniden canlansın, işten çıkarma yasağı ile gelen ücretsize gönderme durumları son bulsun, herkes işinde gücünde ağzının tadı yerinde olsun.

Bugünkü yazımız daha çok istifa görüntüsü verilerek aslında işten çıkarılan işçilerin sorununu dile getirmek oldu, istifanın hukuki niteliği, geçerliliği, şekli ve çeşitleri, hangi durumlarda istifa eden işçi tazminat alabilir ya da alamaz gibi daha hukuki değerlendirmeleri Çarşamba günü yazacağız, tekrar buluşmak dileğiyle, ballı kaymak tadında sağlıklı günler diliyorum, saygılarımla…

Gaziantep Barosu Avukatı
Avukat Abdulkadir AKILLAR