Vasiyet denince hemen ölümün soğuk yüzü insana çarpar değerli okurlar. Toprağın altı görünmüştür gibi hisseder insan. Bir ayağım çukura girmiş, gözüm de toprağa bakarken neyleyeyim malı mülkü, kalanlar birbirine girmesin, gitmeden buna da el atalım der bazı insanlar. Tabi vasiyeti her zaman böyle insanlar mı düzenler, hep aynı düşünceyle mi hareket edilir? Elbette hayır, vasiyeti illa ki yalnızca bu profildeki insanlar yazmaz. Bazen çok genç yaştaki insanlar dahi vasiyet yazabilir. Bazen köklü bir ailenin vasiyet geleneği devam ettirilebilir. Bazen özel durumlardan kaynaklı vasiyet yazmak isteyen insanlar da olabilir. Ancak genelde artık belirli bir yaş grubuna mensup insanların vasiyet yazması daha yaygın.
Sana vasiyetimdir ey oğul deyip cümleye başlayan büyüklerimizin verdiği hayat tavsiyeleri değil tabi konumuz. Konumuz maalesef biraz tatlısı biraz acısı olan ölüm sonrası kalan malların paylaşımı. İşin acısı elbette miras bırakanın ölümü. İşin tatlısı ise bu kişinin hayırla yâd edilecek bir şeyler bırakarak kalanlara fayda sağlaması. Peki bu işin çirkinleşmesi mümkün mü ? Maalesef günümüzde daha da arttığı ve bilindiği üzere miras kavgası.
İşte tam burada karşımıza esasen miras bırakanın genel olarak ben ölünce işler çirkinleşmesin düşüncesinden hareketle düzenlediği vasiyetname müessesesi çıkar. Vasiyeti düzenleyenin yükü ağırdır. Adaletle hareket etmelidir. Ayrımcılık yapmaması gerektiği gibi özel durumları da göz ardı etmemelidir. Örneğin 20 yıla yakın hasta olan birine yanında bakan evlatla desteğini esirgemiş evladı aynı kefeye koymamalıdır. Ancak birilerine dağıtırken birilelerini de mahrum bırakmamalıdır. İşin fikir tartışması uzun değerli okurlar. Konuyu hukuki açıdan değerlendirelim.
Vasiyet düzenleyen nelere dikkat edecek ?
Vasiyetname, miras bırakanın son istek ve arzuları ile mirasının paylaşım esaslarını belirleyen yazılı belge veya sözlü beyandır. Resmî vasiyetname, iki tanığın katılmasıyla resmî memur tarafından düzenlenir. Resmî memur, sulh hâkimi, noter veya kanunla kendisine bu yetki verilmiş diğer bir görevli olabilir. Mirasbırakan, arzularını resmî memura bildirir. Bunun üzerine memur, vasiyetnameyi yazar veya yazdırır ve okuması için miras bırakana verir. Vasiyetname, miras bırakan tarafından okunup imzalanır. Memur, vasiyetnameyi tarih koyarak imzalar.
Vasiyetnameye tarih ve imza konulduktan hemen sonra mirasbırakan, vasiyetnameyi okuduğunu, bunun son arzularını içerdiğini memurun huzurunda iki tanığa beyan eder.
Tanıklar, bu beyanın kendi önlerinde yapıldığını ve miras bırakanı tasarrufa ehil gördüklerini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar.
Vasiyetname içeriğinin tanıklara bildirilmesi zorunlu değildir.
Mirasbırakan vasiyetnameyi bizzat okuyamaz veya imzalayamazsa, memur vasiyetnameyi iki tanığın önünde ona okur ve bunun üzerine mirasbırakan vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan eder. Bu durumda tanıklar, hem mirasbırakanın beyanının kendi önlerinde yapıldığını ve onu tasarrufa ehil gördüklerini; hem vasiyetnamenin kendi önlerinde memur tarafından miras bırakana okunduğunu ve onun vasiyetnamenin son arzularını içerdiğini beyan ettiğini vasiyetnameye yazarak veya yazdırarak altını imzalarlar.
Fiil ehliyeti bulunmayanlar, bir ceza mahkemesi kararıyla kamu hizmetinden yasaklılar, okuryazar olmayanlar, miras bırakanın eşi, üstsoy ve altsoy kan hısımları, kardeşleri ve bu kişilerin eşleri, resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine memur veya tanık olarak katılamazlar.
Resmî vasiyetnamenin düzenlenmesine katılan memura ve tanıklara, bunların üstsoy ve altsoy kan hısımlarına, kardeşlerine ve bu kişilerin eşlerine o vasiyetname ile kazandırmada bulunulamaz.
Resmî vasiyetnameyi düzenleyen memur, vasiyetnamenin aslını saklamakla yükümlüdür.
KAÇ TÜRLÜ VASİYETNAME VAR?
Medeni Kanuna göre üç şekilde vasiyetname yapılabilir
–Resmi vasiyetname
– El yazılı vasiyetname
– Sözlü vasiyetname
RESMİ VASİYETNAME BOZULUR MU?
Vasiyetname, geçerlilik şartlarını taşıyor ise, uygulamaya konulana kadar geçerli oluyor. Ancak bazı hallerde vasiyetname geçerliliğini kaybediyor.
Vasiyet tek taraflı bir hukuki işlem olduğu için, hiçbir sebep gösterilmeden kolayca vasiyetnameden dönülebilir. Vasiyetten dönme üç şekilde gerçekleştirilebilir:
Vasiyetnamenin iptali:
Yeni vasiyetname ile
MADDE 542.- Mirasbırakan, vasiyetname için kanunda öngörülen şekillerden birine uymak suretiyle yeni bir vasiyetname yaparak önceki vasiyetnameden her zaman dönebilir. Vasiyetnamenin tamamından veya bir kısmından dönülebilir.
Yok etme ile
MADDE 543.- Mirasbırakan, yok etmek suretiyle de vasiyetnameden dönebilir. Kaza sonucunda veya üçüncü kişinin kusuruyla yok olan ve içeriğinin aynen ve tamamen belirlenmesine olanak bulunmayan vasiyetname hükümsüz kalır. Tazminat isteme hakkı saklıdır.
Sonraki tasarruflar
MADDE 544.- Mirasbırakan, önceki vasiyetnamesini ortadan kaldırmaksızın yeni bir vasiyetname yaparsa, kuşkuya yer bırakmayacak surette önceki vasiyetnameyi tamamlamadıkça, sonraki vasiyetname onun yerini alır. Belirli mal bırakma vasiyeti de, vasiyetnamede aksi belirtilmedikçe, mirasbırakanın sonradan o mal üzerinde bu vasiyetle bağdaşmayan başka bir tasarrufta bulunmasıyla ortadan kalkar.
Hasılı değerli okurlar, vasiyetname önemli bir iş. Hatta adaletli bir vasiyet aile birliğinin parçalanmasını ya da zedelenmesini engeller. Ancak aksi hal çok büyük yaralar da açabilir. İster adil olsun ister adil olmasın son arzunuz olarak vasiyet yazacaksanız dikkat edeceksiniz. Kanuni kriterlere ve hukuka uygunluk ilk arayışınız olmalı. Bizden demesi. Allah herkese tatlı, sağlıklı ve uzun ömürler versin….Saygılarımla..
Gaziantep Barosu Avukatı
Av. Aziz Cihan KAÇIRAN
